โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG ( U2T for BCG )
ข้าพเจ้า นางสาวศิญาภรณ์ หมวกไธสง ประเภท บัณฑิตจบใหม่
AG08-2 ตำบลบ้านดู่ อำเภอนาโพธิ์ จังหวัดบุรีรัมย์
การแก้หมี่ กวักหมี่ ปั่นหลอดก่อนนำไปทอ
จากการสำรวจพื้นที่บ้านนาแพง มีการทำผ้าไหม และมีกลุ่มผ้าไหม คือกลุ่มบทบาทสตรีผ้าไหมบ้านนาแพง ขั้นตอนการทำผ้าไหมกว่าจะได้แต่ละผืน มีขั้นตอนหลายย่าง วันนี้ดิฉันจึงอยากจะมากล่าวถึงขั้นตอนการแก้หมี่ กวักหมี่ และปั่นหลอด ซึ่งเป็นขั้นตอนก่อนนำไปทอเป็นผืนลายสวยๆ ให้เราสวมใส่ และเป็นสินค้าที่นิยม เมื่อกล่าวถึงอำเภอนาโพธิ์ ก็จะนึกถึงผ้าไหมเสมอ เพราะทุกตำบลก็จะมีกลุ่มทอผ้าไหมทุกตำบล แต่ละตำบลก็จะมีลาย แตกต่างกันไป
การแก้หมี่หรือการแก้เชือกฟางออกจากหมี่ การแก้หมี่ คือ ขั้นตอนการแก้เชือกฟางที่ใช้มัดลำหมี่แต่ละลำออกให้หมดโดยใช้มีดบางเล็ก ๆ ใบมีดโกนชนิดมีด้าม หรือกรรไกรตัดเล็บ การแก้หมี่จะต้องทำอย่างระมัดระวัง และพยายามอย่าให้มีดหรือกรรไกรตดเล็บถูกเส้นไหมขาด เพราะว่าหากทำขาดหลายเส้น เยอะๆ จะทำให้กวักหมี่ยาก หมี่ที่แก้เชือกฟางออกหมดแล้ว จะเห็นลายหมี่ที่สวยงามและชัดเจนมากขึ้น
เตรียมหมี่ที่ย้อมเสร็จ ตากให้แห้งแล้วเอาหมี่มาใส่กงแก้หมี่ ก่อนการนำไปแก้
ค่อย ๆ ตัดฟางที่มัดเส้นไหมแต่ละลำออก
เส้นไหมที่แก้เชือกฟางออกแล้ว จะเห็น ลวดลายสวยงาม จากนั้นก็นำไปกวักหมี่
การกวักหมี่
ขั้นตอนต่อไปนี้ เป็นการนำเส้นไหมมัดหมี่ที่ย้อมสี และแก้หมี่ออกตามขั้นตอนที่กล่าวมาแล้วข้างต้น ได้ตามที่ต้องการแล้ว คล้องใส่กงแล้วถ่ายเส้นไหมจากกงให้พันรอบอัก ( อัก ภาษาท้องถิ่นเรียกว่า กี้กวักไหม ) ขั้นตอนนี้เรียกว่า การกวักหมี่ การกวักหมี่ต้องใช้ความระมัดระวังพยายามอย่าให้เส้นไหมขาดตอน เพราะเมื่อนำไปทอแล้วจะไม่ได้ลายตามต้องการ
อุปกรณ์ใช้สำหรับกวักหมี่ อัก หรือภาษาท้องถิ่นเรียกว่า กี้กวักไหม ไว้กวักเส้นไหมออกจากกง
การปั่นหลอด
เมื่อกวักหมี่ใส่อักเสร็จแล้ว จากนั้นตั้งอักและหมุนอักคลายเส้นไหมออกจากอักพันเข้าหลอดไหมที่เสียบแน่นอยู่กับเหล็กในของหลา ความยาวของหลอดจะต้องเท่ากันกับกระสวยทอผ้า กล่าวคือ หลอดไหมจะต้องสามารถเข้าไปอยู่ในกระสวยได้ เมื่อหมุนกงล้อไม้ไผ่ของหลา เหล็กไนและหลอดจะหมุนเอาเส้นไหมจากอักพันรอบแกนหลอดไหม ปั่นเส้นไหมเข้าหลอดจนได้ขนาดที่เหมาะกับร่องของกระสวยทอผ้า ร้อยหลอดไหมที่ปั่นแล้วตามลำดับก่อนหลัง หากร้อยผิดลำดับหรือทำเชือกร้อยหลอดขาด จะทำให้ลำดับเส้นไหมผิดไป ไม่สามารถทอเป็นลวดลายตามต้องการได้
หลา อุปกรณ์ใช้ในการปั่นหลอด
ปั่นหมี่ หรือเส้นไหมจากอักเข้าหลา เพื่อเก็บเส้นไหมใส่หลอด
หลอดไหมแต่ละหลอดจะถูกเรียงร้อยไว้ตามลำดับ
นำหลอดใส่กระสวย ขั้นตอนต่อไปคือการทอ
