กระผม นายรณชัย นุรักรมย์ สมาชิกทีมบัณฑิตจบใหม่ ตามโครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG (U2T for BCG)
รหัสตาบล SC08-1 คณะวิทยาศาสตร์ ตำบลสนวน อำเภอห้วยราช จังหวัดบุรีรัมย์
หลักสูตร: โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคม ตาบลสนวน ท่องเที่ยวสุขใจไปสนวน
ณ แปลงครัวเรือนต้นแบบตำบลสนวน ตามแนววิถีเกษตรทฤษฎีใหม่ ของ นายบุญทัศน์ กะรัมย์ บ้านสนวนนอก หมู่ที่ 2 ตำบลสนวน อำเภอห้วยราช จังหวัดบุรีรัมย์ มีการสร้างทำเตาเผาถ่าน โดยพัฒนาตามแบบคุณภาพใช้ในครัวเรือนและเป็นอาชีพเสริมในการสร้างรายได้
เตาเผาถ่านถัง 200 ลิตร ประสิทธิภาพสูง เป็นการเผาถ่านแนวนอน เป็นเทคโนโลยีหนึ่งในชุมชนบ้านสนวน ตามแบบวิถีเกษตรกรรม เนื่องจากมีแหล่งวัตถุดิบ สิ่งของเหลือใช้จากการผลิตในพื้นที่ นำมาทำให้เกิดประโยชน์ เป็นเชื้อเพลิงใช้หุงต้มในครัวเรือน เตาเผาถ่านแบบแนวนอน ขนาด 200 ลิตร แบบการเผาถ่านแนวนอน เป็นการเผาถ่านที่ได้ประสิทธิภาพการผลิตถ่านที่ง่ายและทำแบบไม่ซับซ้อนเกินไปและสามารถใส่ฟืนเข้าไปจากด้านหน้า วางบนตะแกรงให้เต็มเตาปิดฝาแล้วจุดไฟเตา เตาประเภทนี้อาศัยความร้อนไล่ความชื้นในเนื้อไม้ที่อยู่ในเตาทำให้ไม้กลายเป็นถ่าน หรือที่่เรียกว่า กระบวนการคาร์บอนไนซ์เซชั่นนอกจากนี้จากโครงสร้างที่มีลักษณะปิดทำให้สามารถควบคุมอากาศได้ จึงไม่มีการลุกติดไฟของเนื้อไม้ผลผลิตที่ได้จึงเป็นถ่านที่มีคุณภาพ ขี้เถ้าน้อย และผลพลอยที่ได้จากกระบวนการเผาถ่านอีกอย่างหนึ่งคือน้ำส้มควันไม้ ที่สามารถนำมาใช้เป็นประโยชน์ในเกษตรกรรมธรรมชาติได้อีกด้วย
ขั้นตอนการเผา
- จุดไฟบริเวณหน้าเตาโดยค่อยๆ ใส่เชื้อเพลิง ความร้อนจะกระจายเข้าสู่ตัวเตาเพื่อไล่อากาศเย็นและความชื้นที่อยู่ในเตา ในระยะแรกควันจะมีกลิ่นเหม็น ซึ่งเป็นกลิ่นกรดที่อยู่ในไม้ค่อย ๆ ใส่เชื้อเพลิงเข้าไปเรื่อย ๆ ควันสีขาวตรงปล่องควันจะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ อุณหภูมิบริเวณปากปล่องควันประมาณ 70 C อุณหภูมิภายในเตา 200 – 250 C ควันจะมีกลิ่นเหม็นฉุน (ช่วงนี้จะใช้เวลาประมาณ 2 – 3 ชั่วโมง)
- การเก็บน้ำส้มควันไม้เกิดขึ้นหลังจากที่เวลาผ่านไปประมาณ 2-3 ชั่วโมง ช่วงนี้จะสังเกตเห็นควันที่ปล่องควัน มีลักษณะเป็นควันขาวขุ่นปนเทาพุ่งออกมาจำนวนมาก เรียกว่า ควันบ้า เมื่อเกิดควันบ้าอุณหภูมิในเตาจะสูงขึ้นเรื่อยๆ สามารถลดเชื้อเพลิงหน้าเตา ลดการป้อนเชื้อเพลิง เนื่องจากความร้อนภายในเตาเผาถ่านมีอุณหภูมิที่สูงพอจุดติดตัวมันเองได้
- จากนั้นควันจะเปลี่ยนจากสีเทาเป็นสีน้ำเงิน อุณหภูมิปากปล่องควันประมาณ 100 – 120 Cอุณหภูมิภายในเตา 400 – 500 C (ช่วงนี้ใช้เวลา 4 – 6 ชั่วโมง) ช่วงนี้หยุดเก็บน้ำส้มควันไม้
- ขั้นตอนต่อไป จะต้องให้ความสำคัญเป็นพิเศษ ซึ่งเป็นช่วงที่ไม้จะเปลี่ยนเป็นถ่าน ให้เฝ้าสังเกตดูควันที่ปล่องควันจะเปลี่ยนจากสีน้ำเงินเป็นสีฟ้า แสดงว่าฟืนภายในเตาเริ่มจะกลายเป็นถ่าน จากนั้นควันสีฟ้าจะอ่อนลง ยางไม้ที่เกาะอยู่บริเวณปล่องควันด้านในจะแห้ง อุณหภูมิภายในเตาจะสูงมากประมาณ 500 C
ข้อเสนอแนะ
แม้ว่าจะเป็นการใช้ถัง 200 ลิตร มาทำเตาเผาถ่าน แต่ด้วยกระบวนการเผาถ่านที่ใช้เวลาเกิน24 ชั่วโมง กว่าจะได้ถ่านมีการไล่ความชื้นออกจากไม้ให้กลายเป็นถ่านอย่างช้าๆ โดยการควบคุมระบบระบายออกของควัน บวกกับการลดอุณหภูมิลงอย่างช้าๆ และช่วงท้ายที่จะให้ได้ถ่านบริสุทธิ์มีการเปิดหน้าเตา เพื่อให้ออกซิเจนทำปฏิกิริยากับถ่านทั้งหมดนี้ก็เพื่อที่จะให้ได้ถ่านที่แข็งมีคุณภาพเทคโนโลยีการเผาถ่านด้วยถัง 200 ลิตร สามารถที่จะประยุกต์ให้เกิดรูปแบบต่างๆ ตามที่ต้องการได้ความสำคัญคือการแสวงหาทรัพยากรในพื้นที่ นำมาปรับใช้ให้เกิดประโยชน์ง่ายต่อการใช้งาน ราคาไม่แพง เหมาะสมกับการเรียนรู้และการค้นหา พัฒนาวิธีการเผาถ่านเพื่อให้ได้ถ่านที่มีคุณภาพตอบสนองการใช้งาน
